1- بیوگرافی

گروه مهندسی بافت در سال 1395 با جذب اولین دوره دانشجویان دکتری تخصصی شروع به فعالیت کرد. در ابتدا این گروه به عنوان زیرگروه ژنتیک پزشکی در دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد ثبت گردید. در ادامه با فعالیت های مستمر اعضای هیئت علمی و حمایت مدیران دانشگاه و فعالیت های آموزشی و پژوهشی ارزشمند همکاران گروه و همچنین افزایش تعداد دانشجویان تحصیلات تکمیلی وابسته در اردیبهشت 1396 به عنوان گروه مستقل دانشگاه اعلام گردید و چارت تشکیلاتی آن در دانشکده نوپای فناوری های نوین تعریف شد.

در حال حاضر گروه مهندسی بافت یکی از سه گروه دانشکده فناوری های نوین دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد بوده است و مدت 5 سال است که به امر آموزش دانشجویان دکتری مهندسی بافت و سایر دانشجویان گروه های دانشکده فناوری های نوین (زیست فناوری پزشکی وپزشکی مولکولی) و دانشگاه (دانشکده پزشکی و دندان پزشکی) پرداخته است. دانشجوی این گروه توانست به یاری خداوند و با کمک اساتید گروه مقام دانشجوی پژوهشگر برتر را در سال 1400 در سطح دانشگاه کسب نماید.

هم اکنون با توجه به پتانسیل­های بالقوه و بالفعل موجود در دانشگاه از نظر کادر هیئت علمی و امکانات و فضای آزمایشگاهی پتانسیل خوبی جهت پیشرفت این رشته در دانشگاه وجود دارد، از حدود 2 سال پیش گروه با همکاری مسئولین محترم دانشگاه و دانشکده در راستای تاسیس و راه اندازی مقطع دکتری رشته علوم سلولی و کاربردی برای غنای گروه و کارهای علمی بیشتر برداشته است. کلیه اسناد و مدارک مربوط به امکانات و تجهیزات گروه در سایت مرکز مطالعات و توسعه آموزش علوم پزشکی ثبت شده است و مقرر گردیده پس از جذب یک نیرو با مدرک دکتری سلولی و کاربردی و بازدید توسط هیئت برد، پذیرش دانشجو در این رشته نیز برای گروه­ صورت گیرد. دانشجویان دکتری تخصصی مهندسی بافت این گروه بطور متوسط در فاز آموزشی 38 واحد نظری و عملی بصورت زیر می گذرانند:

در ترم یک (15 واحد: 12.5 واحد نظری و 2.5 واحد عملی)، در ترم 2 (13 واحد: 3 واحد عملی و 10 واحد نظری) و در ترم 3 (10 واحد: 9 واحد نظری و 1 واحد عملی).

علاوه بر این، این گروه در هر ترم بطور میانگین 4 تا 2 واحد از واحدهای مرتبط با رشته را برای سایر گروه ها تدریس می نمایند. بعد از فاز آموزشی، برای دانشجویان آزمون جامع برگزار می گردد. سپس دانشجویان وارد فاز پژوهشی می شوند که در فاز پژوهشی، 20 واحد عملی پایان نامه گذرانده می شود. در طول این مدت دانشجویان در طرح های تحقیقاتی و سایر برنامه های گروه نیز مشارکت دارند.

1- 1- معرفی رشته تخصصی مهندسی بافت

مهندسی بافت، حفظ و ارتقای سلامت جامعه با استفاده سازه های بافتی می باشد. در واقع یک علم بین رشته ای و از شاخه‌های نوین علم پزشکی است و عبارت است از " استفاده از اصول و روشهای مهندسی (مهندسی مواد، مکانیک، فیزیک و شیمی) و علوم زیستی، به منظور تولید جایگزین‌های بیولوژیک جهت ترمیم و بازسازی، بافتهای آسیب دیده، حفظ و یا بهبود عملکرد بافتها، مورد استفاده قرار می گیرد.

مهندسی بافت یکی از برجسته ترین ابداعات و کشفیات دانش پزشکی طی قرن گذشته است. مهندسی بافت برا اساس سه مولفه اصلی داربست، سلول و مولکول های زیست فعال می باشد. متخصصین در این رشته سعی دارند با بکار گیری قدرت تکثیر و تمایز سلول های بافت های مختلف، بویژه سلول‌های بنیادی و قرار دادن آنها در داخل داربست‌های متنوع با خواص فیزیکوشیمیایی و مکانیکی مناسب و زیست سازگار به همراه استفاده از مولکول های زیست فعال، بافت های آسیب دیده و از دست رفته را ترمیم کرده و عملکرد بافت های مذکور را به آنها باز گرداند.

دانش آموختگان این رشته با آشنایی ساختمان بافت ها، سلولهای زنده و بیومواد به طراحی و ساخت داربستها و ساختارهای زیست سازگار و زیست تخریب پذیر می پردازند. دانش آموختگان این رشته در نقشهای پژوهشی، آموزشی و خدماتی در جامعه انجام وظیفه می کنند.

دورنمای این رشته در 10 سال آینده دستیابی به توان تولید بالای فرآورده های مؤثر در ترمیم بافت و جایگزینی سلولها به حدی فراهم گردد که جمهوری اسلامی ایران بتواند جزء ده کشور برتر جهان و اولین کشور برتر منطقه در این تکنولوژی قرار گیرد. همچنین در پنج سال آینده کشور در زمینه نیروی انسانی متخصص در زمینه مهندسی بافت تا حدودی نیازش مرتفع گرددکنترل عوامل مخاطره آمیز.

2-1- تاریخچه و سیر تکاملی دوره در جهان و ایران:

اولین بار در سال 1993، پروفسور Langer و پروفسور Vacanti طی مقاله ای در مجله معتبر علمی Science، علم مهندسی بافت را به عنوان علم بین رشته ای (interdisciplinary) معرفی کردند. در این علم، اصول مهندسی و زیست شناسی جهت ساخت داربست های سلولی مختلف به منظور ترمیم ضایعات مختلف بافتی به کار گرفته می شود. در فرآیند تکامل این رشته، سه عنصر سلول، داربست و فاکتورهای رشد بیوشیمیایی جزء سه مولفه اصلی این رشته معرفی شدند. از سال 1994، هر ساله دانشمندان جهان در کنگره سالیانه این انجمن گردهم می آیند تا نتایج تحقیقات خود را به اشتراک بگذارند. یکی از نخستین کارهایی که با استفاده از اصول مهندسی بافت در جهان صورت گرفته است درمان سندرم پلاند در پسر بچه ای بوده که بطور مادرزادی فاقد غضروف در دنده های قفسه سینه ای خود بوده است. پس از آن تا کنون کارهای متعددی در زمینه ساخت و ترمیم رگهای خونی، دریچه های قلبی، سلول های کبدی و ترمیم عصبی در سرتاسر دنیا انجام شده است.

اکثر شرکت های فعال و مطالعات انجام شده در زمینه مهندسی بافت در کشور آمریکا متمرکز است. اما سایر کشور ها نیز با درک موقعیت و پی بردن به اهمیت این فعالیت ها، به این حیطه از علم توجه کرده، به سرعت در این زمینه رشد کرده اند به نحوی که در سال 1995 درصد شرکت های غیر آمریکایی فعال دراین زمینه تنها 5% بود اما در سال 2002 این میزان به 46% رسید. در حال حاظر اروپا و ژاپن به عنوان قطب های دوم و سوم این رشته در دنیا شناخته می شوند. در بین سابر کشورها، برزیل، چین و هند هم با رویکرد بسیار مناسبی به این رشته پرداخته اند.

در چند سال اخیر فعالیت های متعددی توسط گروه های مختلف دانشگاهی در ایران در این زمینه صورت گرفته است. منتها این فعالیت ها به صورت منسچم نبوده و عمدتا منجر به تولید محصولات در سطح تجاری نشده است. افرادی که به طور عمده در این زمینه مشغول به فعالیت می باشند دارای گرایش علوم تشریحی و سلول های بنیادی، بیوتکنولوژی، سلولی و مولکولی، متخصصین و جراحان ارتوپد، سر و گردن، پلاستیک، مغز و اعصاب، ...، متخصص گوارش و نیز محققین بیومواد و نساجی هستند که هم در دانشکده ها و مراکز تحقیقاتی علوم پزشکی و هم در دانشکده ها و مراکز تحقیقاتی فنی و صنعتی اشتغال دارند.

نظر به اهمیت و کاربرد این رشته در پزشکی ترمیمی و بازگرداندن عملکرد بافت های از دست رفته، توجه به این رشته و تربیت نیروهای متخصص در جهان رو به افزایش است، به طوری که دانشگاه ها و مراکز علمی معتبر دنیا به این رشته توچه وافر دارند. در کشور ما این رشته تحصیلی یک علم نوپا، مستعد و رو به رشد است که با همکاری سایر رشته ها پتانسیل اصلاح ضایعات مختلف بافتی را در خود دارد.

رشته مهندسی بافت در سال 1388 در دانشکده فناوری های نوین پزشکی تهران آغار به فعالیت نمود و در حال حاظر دانشگاه علونم پزشکی ایران، دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی و پژوهشگاه رویان به تربیت دانشجو در این زمینه می پردازند.

بر اساس ارزیابی نظرات اساتید، دانش آموختگان و فراگیران رشته مهندسی بافت و همچنین ظهور روش های جدید و پیشرفت های شایان در این رشته و رشد و پیشرفت های علوم وابسته پس از قریب به 10 سال ازتاریخ تهیه اولین کوریکولوم، بازنگری رشته انجام شد. بازنگری برنامه با در نظر گرفتن اولویت بندی نیاز های دانش آموختگان و بررسی منابع جدید و بروز رسانی محتوای درسی یر اساس پیشرفت های حاصله در حوزه مهندسی بافت و پزشکی بازساختی صورت گرفته است.

3-1- ارزش ها و باورها

دانشجویان در جریان این دوره می آموزند که چگونه با کمک در کاهش آلام جسمانی، موجب افزایش نشاط روحی هم وطنان خود و ارتقای سطح سلامت افراد جامعه بشنوند. با انسجام دادن و نظم بخشیدن به فعالیت های مرتبط با مهندسی بافت، ارزش هایی چون احترام به نسوج و حفظ بافت های سالم تا حد ممکن و ارتقای کیفیت خدمات مرتبط با باز ساخت بافت مد نظر قرار می گیرند. در ضمن با توجه به نقش بسیار ارزشمند و اساسی دانش آموختگان این رشته، هم اکنون در ایران و جهان در درمان بیماریهای صعب العلاج، توجه به شرایط خاص این بیماران و اهمیت کیفیت زندگی آنان و ایجاد امید بقا در شرایط سخت از ارزش های مهم رشته محسوب می شود. بطور خلاصه می توان ارزش ها و باورهای گروه به شرح ذیل می باشد:

تعهد و مسئولیت پذیری

سخت کوش بودن

خلاقیت و نوآوری

فناور بودن

مشارکت و کار گروهی

محصول محور بودن

1-3-1- در بازنگری این برنامه، بر ارزش های زیر تاکید می شود:

v هدفمند نمودن تحقیقات به سمت تولید فرآورده های سلولی و بافتی که مصارف بالینی داشته و جهت درمان بیماریها استفاده حواهد شد.

v تاکید بر تامین حفط و ارتقای سلامت جمعیت هدف، در استفاده از سازه های بافتی تولید شده

v رعایت اکید اصول اخلاقی، حقوقی و شرعی در کلیه فعالیت های مرتبط با آماده سازی سلول و فرآورده های سلولی، تهیه داربست و تولید سازه های بافتی

v تلاش در پایش کیفی سازه بافتی و بیو ایمپلنت ها در مراحل تولید، حفظ و بکار گیری مناسب آنها در بدن بیمار

v تاکید بر حفظ نمونه های بافتی به عنوان سرمایه های ملی و خودکفایی و تسریع در توسعه بانک های اعضا

4-1- رسالت ( Mission )

رسالت این رشته عبارت است از تربیت دانش آموختگانی که توانایی انجام وظیفه در کلیه ابعاد آموزشی، پژوهشی، صنعتی و خدماتی را با توجه به کاربردها و تحولات رشته مهندسی بافت در حوزه های مختلف علوم پزشکی با تولید فرآورده های سلولی و بافتی جهت درمان آسیب ها و بیماری ها را بدست آورند.

ماموریت دیگر این رشته تربیت نیروهای آگاه به تکنیک های پیشرفته در زمینه مهندسی بافت و پزشکی بازساختی، توانمند، مسئولیت پذیر و حساس به سلامت افراد و جامعه است که تخصص خود را در حیطه مهندسی بافت و سازه های بافتی در اختیار جامعه قرار دهند.

5-1- چشم انداز (Vision )

ما برآنیم تا با ارائه خدمات آموزشی روزآمد به نسل جوان کشور از طریق بکارگیری دانش فن­آوری جدید، نیروهای توانمندی را در زمینه طراحی، مدیریت و اجرای پروژه های مهندسی بافت تربیت نمائیم که به سطوح بالایی از دستاوردهای علمی دست یابند و بتوانند در آزمایشگاه ها، شرکت ها یا دانشگاه های ملی و بین المللی فعالیت کنند. همچنین با ارتقاء کمی و کیفی این دوره تحصیلی به یکی از شاخص­ترین رشته­های تحصیلی در کشور تبدیل شده و از نظر برنامه­های آموزشی مهندسی بافت برای منطقه و جهان باشیم.

6-1- اهداف کلی

هدف اصلی از تشکیل این رشته و مقطع تحصیلی تربیت دانش آموختگانی است که مهارت لازم را در زمینه وظایف شغلی یک دکتری تخصصی مهندسی بافت داشته باشند.

انتظار می رود دانش آموختگان این دوره قادر باشند:

تامین نیروی لازم جهت ارتقا سطح پژوهش و آموزش در زمینه مهندسی بافت در پزشکی در دانشگاه ها و موسسات تحقیقاتی وابسته

تامین نیروی متخصص برای هدایت موسسات تولیدی و پژوهشی جهت تولید فرآورده های مهندسی بافت

فراهم ساختن تدریجی بستر لازم برای ایجاد پزشکی بازساختی

7-1- استراتژی­های اجرائی برنامه آموزشی

استراتژی­های اجرائی برنامه دکتری تخصصی مهندسی بافت گروه به شرح زیر می­باشد:

1- مبتنی بر نیازهای ملی و محلی (Local) باشد.

2- بر پیشگیری و ارتقای سلامت تاکید داشته باشد.

3- مبتنی بر حل مشکلات سلامت جامعه باشد. به شاخص­های سلامت در برنامه ریزی و تغییرات محیط و الگوهای بیماری­ها توجه داشته باشد.

4- طراحی برنامه مبتنی بر وظایف حرفه­ای آینده باشد.

5- در آموزش و تدریس به روش­ها و فنون جدید آموزشی توجه داشته باشد.

6- به مسائل نگرشی و مهارت­های ارتباطی توجه و تاکید داشته باشد و در اهداف منظور شود.

7- به خودآموزی و یادگیری تا پایان عمر تاکید داشته باشد.

8- آینده­نگر باشد.

8-1- توانمندی ها و مهارت های مورد انتظار برای دانش آموختگان

مهارت­های مورد انتظار از دانش آموختگان گروه مهندسی بافت به شرح زیر است:

1-8-1- توانمندی های پایه ای مورد انتظار (General Competencies)

توانمندی های عمومی یا پایه ای مورد انتظار برای دانش آموختگان دکتری تخصصی گروه مهندسی بافت عبارتند از: